Bitti bitiyor, yeni varyant çıktı, hatırlatma dozlarını yaptıranların oranı nedir… Gündemimiz her ne kadar COVID-19 olsa da ülkeler pandemi ile savaşmaya devam ederken, diyabetten demansa sağlık alanlarında farklı gelişmeler yaşanıyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ-WHO) verilerinden sizler için derledik.
Diyabet ve BOH ile mücadele:
–2021’de insülinin keşfinin 100. yıldönümü kutlanırken, DSÖ diyabetin önlenmesi ve tedavisine yönelik eylemi hızlandırmak için Küresel Diyabet Sözleşmesi’ni başlattı.
-DSÖ, insülininin kesintisiz üretim ve tedarikini sağlama önceliğiyle, insüline ve ilgili ürünlere erişimi artırmak için bir dizi cephede çalıştı.
-Bulaşıcı olmayan hastalıklar ve ruh sağlığı konusundaki kapsamlı çabalar da çoğalarak devam etti.
Tütün kullanımı azaldı:
-2000 ile 2020 arasında, tütün kullanan insan sayısı 69 milyon azaldı. Hedefe ulaşma yolunda mücadeleye katılan ülke sayısı 60 oldu.
-DSÖ Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesinin (FCTC) Taraflar Konferansı (COP9), COVID-19 pandemisinden kurtulmaya ilişkin bir bildirgeyi onayladı ve ayrıca küresel tütün kontrol önlemlerini güçlendirmek için bir finansman mekanizması kurdu.
Demans sorunları:
-DSÖ, demansın küresel durumuna ilişkin ilk raporunu yayınlayarak dünya çapındaki ülkelerin yalnızca ¼’ünün demanslı insanları ve ailelerini desteklemek için ulusal bir politikası, stratejisi veya planı olduğunu gösterdi. Rapor hem demanslı insanlar hem de onlara bakanlar için ulusal düzeyde desteğin acilen güçlendirilmesi ihtiyacının altını çiziyor.
-DSÖ bir Demans Araştırma Planı geliştirme sürecinde çalışmaya devam ediyor.
Sağlık hizmeti zorluklarıyla mücadele:
-Pandemi, 1930’lardan bu yana yaşanan en kötü ekonomik krizi tetikleyerek ve sağlık hizmetlerini ciddi şekilde kesintiye uğrattı.
-2020’de 23 milyon çocuk rutin aşılarını kaçırdı.
-Ülkelerin çoğu diyabet, kanser taraması ile tedavisi ve hipertansiyon yönetimi hizmetlerinde aksama olduğunu bildirdi.
-COVID-19, sağlık sistemlerinin dayanıklılığının sınırlarını ortaya çıkararak, tüm ülkelerin temel sağlık hizmetlerine yatırım yapmaları gerektiğinin altını çizdi.
-Koruyucu hekimliğin gelişimi ve insanların kendi sağlıklarının kontrolünü ele geçirmeleri için donatılmalarına yönelik Cenevre Refah Sözleşmesi anlaşması imzalandı.
Kadınların katkıları ve yaşadıkları zorluklar:
–Sağlık alanının ve sosyal işgücünün yüzde 70’ini temsil eden kadınlar, büyük fedakarlıkları ve bilimsel atılımları yönlendirmeleriyle yine öncü roller üstlendiler.
-DSÖ, kadınların eşitlik haklarını, liderliğini ve karar verici mekanizmalarda olmalarını destekleyen Küresel Sağlıkta Kadınlar ağıyla bir bildiri imzaladı.
-Geçmişteki adaletsizlikleri düzeltmek için harekete geçerek 1951’de rahim ağzı kanseri tedavisi sırasında, rızası olmadan tümör örnekleri alınan Henrietta Lacks’e, ölümünden sonra bir ödül verildi. Mirası sayesinde hücreleri, HPV ile çocuk felci aşılarından HIV/AIDS için ilaçlara ve tüp bebek de dahil olmak üzere yaklaşık 75 bin araştırmaya katkıda bulundu.
-Pandemi mevcut eşitsizlikleri artırdığı ve sağlık ile destek hizmetlerine erişimi kesintiye uğrattığı için kadınlar yeni veya artan sağlık sorunlarıyla karşı karşıya kaldılar.
-Pandemi sırasında aile içi şiddete maruz kalma vakaları arttı. Kadına yönelik şiddeti, öncelikli bir halk sağlığı tehdidi olarak belirleyecek politikalara olan acil ihtiyacın altı çizildi.
-DSÖ, ülkelerin rahim ağzı kanserini ortadan kaldırmalarına yardımcı olmak için rahim ağzı taramalarına ilişkin yeni kılavuzlar yayınlamaya ve aşılara, taramalara, tedaviye erişimde eşitlik sağlanması için bastırmaya devam etti.
-Meme kanseriyle mücadelede ve hastalıktan ölümleri önemli ölçüde azaltmada çığır açan bir girişim başlatıldı.
Aşılar:
-Bilimin dönüştürücü potansiyeli bu zor zamanlarda da yol göstermeye devam etti. DSÖ’nün, Afrika’da risk altındaki çocuklar için sıtma aşısının yaygın olarak kullanılmasına ilişkin tavsiyesi, çocuk sağlığı ve sıtma kontrolü için bir dönüm noktası oldu. Sıtma aşısı, çeşitli bulaşıcı hastalıklara karşı mücadelede bir umut ışığı oldu.
-Bağışıklık kazandırma amaçlı önemli başarılar arasında, lisanslı bir Ebola aşısının piyasaya sürülmesi ve menenjitle mücadelede çığır açan yeni bir küresel planın başlatılması yer aldı.
-Anti-mikrobiyal dirence karşı küresel mücadelede ileriye doğru önemli adımlar atıldı.
İklim eylemi için sağlık argümanı:
-Küresel Hava Kalitesi Yönergeleri, hava kirliliğinin bilinenden daha düşük konsantrasyonlarda bile insan sağlığına verdiği zararın kanıtlarını paylaştı.
-Glasgow’daki BM COP26 iklim konferansının öncesinde, DSÖ ve ortakları, iki önemli belge olan İklim Eylemi İçin Sağlık Argümanı’ raporunu ve önemli sağlık kuruluşları tarafından imzalanan açık bir mektubu, küresel toplantıya taşıdılar.
-DSÖ, sağlık sektörünün iklim değişikliğine karşı direncini artırma ve sektör tarafından üretilen karbon emisyonlarını azaltma taahhütlerini imzalayan 50 ülkeye, teknik ve finansal destek sağlamak için ortaklarla acil çalışmalara başladı.
COVID-19 müdahalesinde yenilik ve eşitsizlikler:
-Dünya çapında 8 milyardan fazla COVID-19 aşı dozu uygulanmasına rağmen, 2021 kasım ayı sonuna kadar Afrikalı her 4 sağlık çalışanından ancak 1’i aşılandı. Testlerin, yalnızca yüzde 0,4’ü düşük gelirli ülkelerde yapıldı.
-Eşitlik sorumluluğunu üstlenen DSÖ, küresel aşılama hedefleri belirledi ve önceliğin sağlık çalışanlarıyla en fazla risk altındakileri korumak olması gerektiğini vurguladı.
-COVID-19 aşılarından 10 tanesi güvenli, etkili ve yüksek kaliteli olarak onaylandı ve en son klinik bilgilerin olduğu kılavuzlar güncellendi.
-Düşük gelirli ülkeler için COVID-19 hızlı testlerinin maliyeti yarıya indirildi ve 148 milyondan fazla test tedarik edildi.
-Koruma ve saklama zorluklarına rağmen, üretilen aşıların ¾’ünden fazlası teslim edildi.
-Gelecekte olabilecek salgınlara hazırlanabilmek için Almanya’da Pandemi ve Salgın İstihbarat Merkezi açıldı.
-DSÖ bir mRNA teknoloji transfer merkezi girişimi başlattı.
-COVID-19 Teknoloji Erişim Havuzu, tüm ülkelerin bir serolojik test üretmesine izin verecek ilk lisansını duyurdu.
-İsviçre’de küresel BioHub sisteminin ilk tesisi açıldı.
-COVID-19 çalışmalarının sonuçlarını değerlendirmek ve bu çalışmaları güçlendirmek için 100’den fazla inceleme yapıldı.
-Evrensel Sağlık ve Hazırlık İncelemelerinin pilot uygulaması, ülkelerin pandemi hazırlıklarını değerlendirirken birbirlerinden öğrenmeleri, nüfuslarının genel sağlığını desteklemeleri ve geliştirmeleri için onları bir araya getirdi.
Kaynak:
https://www.who.int/
