Kalp Dostu Sterolleri Mercek Altına Alalım
Dünyada insan ölümlerinin yaklaşık 1/3’ü kalp ve damar hastalıklarından ortaya çıkıyor. Bu ölümlerde kalp üzerindeki koroner damarların tıkanması ve daralması önemli etkiye sahip. Daralmaya yol açan bileşenlerden en önemlisi ise kolesterol. Kolesterol, genel olarak steroller olarak adlandırılan, bütün hayvansal ve bazı bitkisel dokularda yer alan bileşiklerden biri.
Fitosteroller yani bitki sterolleri, bitki hücre zarlarında bulunan, beyaz renkli ve suda çözülmeyen steroid alkollerdir. Genellikle margarin ve süt ürünlerine eklenen, kolesterol düşürücü etkileri olan maddelerdir. Yapısal olarak kolesterol ile ilişkili olsalar da farklı şekilde metabolize edilirler. Fitosterollerin, kolesterolü düşürücü etkilerinin yanı sıra enfeksiyon önleyici, antibakterial, antifungal, antiülser ve antitümör etkileri de vardır.
Steroller ve stanoller, kolesterol emilimini engelleyerek kolesterolü düşürürler. Kandaki kolesterol seviyeleri azalınca, karaciğerimiz daha fazla kolesterol üreterek durumu telafi etmeye çalışır.
Bitki ıslahı ile uğraşan bilim insanları daha fazla sterol içeren tohumların üretimi konusunda yoğun çalışmalar yapıyorlar. Doğal sterolleri ve stanolleri, baklagillerde, meyve ve sebzelerde, kabuklu yemişlerde, tahıllarda ve bitkisel yağlarda bulabilirsiniz. Bu maddeler aynı zamanda bazı margarin çeşitlerinde de bulunurlar.
Bitki sterolleri kolesterolü düşürüyor
Kolesterol seviyeleri hafif yüksek 150 kişi üzerinde yapılan bir araştırma, bitkisel stanol ve streollerle desteklenmiş beslenmeyle toplam ve LDL kolesterol seviyelerinde yüzde 10-14’lük bir azalma sağlandığını gösterdi. Araştırmaya göre HDL kolesterol ve trigliserit seviyeleri ise farklılık göstermedi.
Araştırmacılar, yüksek doymuş yağ oranlarının artan kalp hastalığı riski ile ilişkili olduğunu keşfettikten sonra, tereyağı çeşitlerini de inceleme altına aldılar. Ancak margarinin sağlığımızla ilgili yarattığı sorunlar kısa sürede ortaya çıktı. Margarin çeşitlerinde birçok trans yağ vardı, bu trans yağlar da iyi olarak adlandırılan HDL kolesterolü düşürürken, kötü LDL kolesterolü yükseltiyordu.
Tabii işin bir de genetik yanı var. Sitosterolemi olarak bilinen, nadir görülen kalıtsal bir durumunuz varsa, fazla bitki sterol ve stanolü tüketmek, ateroskleroz (damar sertliği) riskinizi artırabilir.
Tereyağı margarine karşı
Doymuş yağ oranı yüksek olduğu için tereyağını ve margarini kontrollü kullanmak önemli. Öte yandan, bazı yeni nesil margarinlerde düşük seviyede doymuş yağ, yüksek seviyede doymamış yağ kullanılıyor ve transyağ kullanılmıyor. Etiketleri okuyarak kalori miktarını kontrol etmeniz ve doymuş yağ alımınızı sınırlamanız mümkün. Transyağlara gelince, cevap net bir “hayır”!
Sağlıklı alternatif olarak zeytinyağından söz edebiliriz. Taze ve ılık bir baget ekmeği, kekikli zeytinyağına daldırmayı kim sevmez! Ama ille de margarin diyecekseniz, stanollerle zenginleştirilmiş olanları tercih edin.
Fındık ve avokado gibi, sağlıklı doymamış yağlar açısından zengin diğer bitkisel bazlı yağların da var olduğunu unutmayın.
Eğer kolesterolünüz için endişeleniyorsanız, mutlaka uzman bir hekime görünün.
Kaynak: medium.com/beingwell, www.gidamo.org (Jale Ateş, Prof. Dr. Sedat Velioğlu)
