Yazı: Yaprak Özer
Hayvanların duyguları var mı? Yapay zekanın bilişsel zekası var mı? Yanıt vermesi zorlaşan ilginç sorular üretmeye başladık.
Karşımıza her gün ilginç bilgiler, okunması gereken çeşitli makale, haber, yorum… çıkıyor. Zihnimde geleceğe dair sık sık çakmaya başlayan şimşeklere sizi de dahil etmem için ısrar ediyorlar. Yapay zeka (YZ) teknolojisi, yapay zeka sistemlerine hayvan zihnine benzer bir zihin inşa etme çabasında… Hayvan davranışları ile insan yapay zekasını karşılaştıran türlü deneme ve deney yapılıyor. Tartışmalar “zihin” ve “bilinç” kavramlarını ayrıntılı olarak önümüze döküveriyor.
Hayvan zihin ve bilinci nasıl çalışıyor
Hayvanların bilişsel yetenekleri bazı türlerde insanlarla benzerlik gösteriyor. Örneğin, köpekler ve primatlar sosyal öğrenmeyi, problem çözme yeteneklerini ve belleği kullanabiliyor. Yapay zeka teknolojisi, bilinçli bir YZ yaratmayı hedefliyor. Henüz yeterli bir yönteme sahip değil. YZ sistemlerine, hayvanlarınkine benzer bir zihin verme amacıyla algoritma kullanıyorlar.
Hayvan zihnine benzeyen yapay zeka
Yapay zeka algoritmaları, hayvan yetenekleri üzerinde çalışıyor. YZ sistem karmaşası ve çeşitliliği göz önüne alındığında zorlu bir hedef olarak tanımlanıyor. Aslında bu çalışmalarda madalyonun diğer yüzü de ilginç; hayvan zihinlerini keşfetmenin, YZ teknolojisine sistemleri geliştirmeye yardımcı olabileceği ifade ediliyor. Hayvan zihininin yapay zeka sistemlerinin çalışma şekillerine, kavramsal olarak benzer olduğu fikri, bilim dünyasında heyecanlı konulardan biri. Daha çok yolumuz olduğu ortada, takip etmeye devam edeceğiz.
Hayvanların zihinleriyle insanların zihni arasında benzerlikler heyecanı tetikleyen unsurlar; örneğin ahtapot – mürekkep balığı ve deniz anası gibi deniz canlılarının, bilişsel yeteneklerinin insanlarla benzerlik gösterdiği güçlü örnekler var. Bu canlıların sosyal öğrenme, problem çözme ve bellek kullanma gibi bilişsel yeteneklerini kullanma kabiliyetleri dikkat çekiyor. Hayvanların duygusal deneyimlerinin de, insanlarınkine benzeyebileceği düşünülüyor, bilişsel yeteneklerinin, yapay zeka teknolojisinin geliştirilmesine ilham verdiği biliniyor.
Yapay zeka duygu ya da bilince sahip olabilir mi?
Ciddi bir tartışma konusu olarak gündemde … İki temel eksende tartışılıyor; ilki, yapay zeka sistemleri duygu ve bilince sahip olamazlar. Bu görüşe göre, duygusal deneyimler ve bilinç, sadece biyolojik sistemlerin sahip olduğu özellikler ve yapay zekanın bu tür özelliklere sahip olabilmesi mümkün değil. İkinci görüş, yapay zeka sistemlerinin duygu ve bilince sahip olabileceğini savunarak, duygusal deneyim ve bilincin, belirli bilişsel işlemler sonucu ortaya çıkan özellikler olduğu yapay zeka sistemlerinde oluşturulabileceğini öngörüyor
Büyük tartışmanın başı mı, ortası mı?
Anımsayacak olursak, arama motoru Google’ın yapay zeka yöneticisi (2017), geliştirdikleri yapay zeka sistemlerinin “sentient” yani kendisine özgü bilinç oluşturabileceğini ileri sürmüş, yer yerinden oynamıştı! Eleştirenler, “sentient” kavramının ne anlama geldiği ve yapay zeka sistemlerinin gerçekten bu tür bir bilince sahip olup olamayacağı konusunda belirsizliklere dikkat çekiyor. Yapay zeka sistemlerinin sahip oldukları bilgisayar kodlarından öteye geçemediklerine işaret ediyorlar. Bilim dünyasında henüz uzlaşma yok, tartışma çok. Bizler ise neye inanacağımızı bilememenin boşluğunu yaşıyoruz.
Kaynak: https://aeon.co/essays/to-understand-ai-sentience-first-understand-it-in-animals
