Çölyak hastalığına ilişkin farkındalık her geçen gün artıyor. Peki bu farkındalık ne kadar bilinçli? Çölyak hastalığı olmamasına rağmen glütensiz diyet uygulayanların sayısı hiç de az değil. Buğday, çavdar ve arpanın protein bileşeni olan glüten, yanlışlıkla 1 numaralı sağlık düşmanı ilan ediliyor olabilir mi?
Çölyak dışı glüten hassasiyeti ve diyetle alınan glütenden ne zaman kaçınılması gerektiğine dair bilinmeyenler bilinenlerden daha fazla. Columbia Üniversitesi Çölyak Hastalığı Merkezi’nde katıldığı bir toplantıda Gastroenterolog Benjamin Lebwohl’ün aktardıkları bu konuda merak ettiklerinize yanıt verebilir.
- Glüten buğday, çavdar ve arpanın protein bileşenidir.
- En yaygın glüten kaynakları ekmek ve makarna gibi buğday bazlı ürünlerdir.
- Buğday alerjisi, glüten hassasiyeti ile aynı şey değildir.
- Glütene immünolojik olarak yanıt veren çölyak hastalığı olan kişiler, buğday nişastası da dahil olmak üzere buğdayın diğer bileşenlerini tolere etmekte sorun yaşamazlar.
- Çölyak hastalığı ve glüten duyarlılığı, genellikle glüten tüketiminden sonraki 24 saat içinde hazımsızlık, bağırsak şişkinliği ve düzensiz bağırsak alışkanlıkları gibi benzer semptomlar gösterebilir.
Glüten hassasiyetim olduğunu düşünüyorsam ne yapmalıyım?
Sizi daha rahat hissettiriyorsa glütensiz bir diyet uygulamak cazip gelebilir, ancak çölyak hastalığı ve belirtilerinizin diğer potansiyel nedenleri için test yaptırmak önemlidir.
Glüteni azaltmanın veya glütenden kaçınmanın kendilerini daha iyi hissettirdiğini fark eden kişiler genellikle “Glütensiz besleneceksem neden çölyak hastalığı için test yaptırayım ki?” diye sorarlar ki, bu yanlış bir düşüncedir.
Çölyak hastalığı nedir?
Çölyak hastalığı, glüten tarafından tetiklenen otoimmün bir durumdur. Tetiklendiğinde, bağışıklık sistemi bağırsaklara saldırır; tek tedavi glütenin beslenme düzeninden tamamen çıkarılmasıdır.
Bu önemlidir, çünkü çölyak hastalığınız varsa doktorlar sizi kemik erimesi de dahil olmak üzere çölyak hastalığının neden olduğu komplikasyonlar açısından izlemeye başlarlar. Uyguladığınız diyetin işe yarayıp yaramadığını görmek için bağırsaklarınızın durumunu izlerler ve tespit edilmemiş çölyak hastalığı olan diğer akrabalarınızın teşhis edilebilmesi için aile taraması önerirler.
Çölyak hastalığı kesin olarak elenmişse ve glütenden uzak durduğunuzda semptomlarınız iyileşiyorsa, semptomların yol gösterici olmasına izin vermeniz önerilir. Çölyak hastaları glütenden tamamen kaçınmalıdır, ancak glüten hassasiyeti olan kişiler için kontrollü tüketim söz konusu olabilir.
Glütenin hassasiyete neden olduğunu nasıl anlarsınız?
Meselenin özü de bu. Tam olarak bilinmiyor. Bu bir nevi, diğer gıdalar gibi olası suçluları eleme süreci. Eğer size bu konuda hızlı ve kolay cevaplar veya çözümler sunuluyorsa, dikkatli olun. Glüten duyarlılığı testleri, takviyeler ve teşhislerin hepsi tam olarak kanıtlanmış değil.
Eğer sorun glüten değilse, semptomlara ne sebep oluyor?
Yaptığımız çalışmalarda kendi kendine glüten hassasiyeti teşhisi koyan hastaların üçte biri için gıda intoleransları ve diğer bağırsak bozuklukları da dahil olmak üzere alternatif bir teşhis bulduk.
İnsanların yaklaşık %15 ila %20’si çok yaygın bir durum olan irritabl bağırsak sendromuna (IBS) sahiptir. IBS’li birçok kişinin uyguladığı düşük FODMAP diyeti, glütensiz diyetle oldukça örtüşüyor. Glütenden kaçınan bazı kişiler IBS’li oldukları için kendilerini daha iyi hissedebilir ve istemeden de olsa uygun tedaviyi uyguluyor olabilirler.
Sorunlara neyin neden olduğunu belirlemenin en iyi yolu bir eliminasyon diyeti yapmak: Kısa süreli bir diyet ve ardından tetikleyici olarak hizmet eden FODMAP (fermente edilebilir oligosakkaritler, disakkaritler, monosakkaritler ve polioller) bileşenlerini belirlemeye çalıştığınız bir aşama…
Glütensiz diyet sağlıklı bir diyet midir?
Çölyak hastalığı olan kişiler için glütensiz diyet esastır. Çölyak hastalığınız veya bir doktor tarafından teşhis edilmiş glüten duyarlılığınız yoksa, glüten alımını en aza indirmenin veya glütenden kaçınmanın sağlık açısından kanıtlanmış bir yararı bulunmuyor.
Araştırmalar, glütensiz diyetin insanların çoğunluğu için sağlık yararlı değil zararlı olabileceğini gösteriyor.
Columbia’da bu konuyu inceledik; insanları, diyetlerini ve genel sağlıklarını onlarca yıl takip ettik ve çok fazla glüten tüketen insanların kalp hastalığına yakalanma olasılığının daha az veya daha fazla olduğuna dair kanıt bulamadık. Aynı çalışmada, dikkatli bir şekilde yönetilmeyen glütensiz diyetin, kalp krizi riskini artıran daha az sağlıklı bir diyet olan tam tahıl tüketiminde bir düşüşe neden olabileceğini de bulduk. Dahası, glüteni ortadan kaldırdıktan sonra tekrar glütene dönmek de semptomlara neden olabilir ve çölyak testlerinde karışıklık yaratabilir.
Glütensiz diyet kolay bir diyet değildir. Gerekli olup olmadığını bilmek önemlidir.
Kaynak: https://www.cuimc.columbia.edu/
