Bitkiden damla damla yağının çıkarılması insan ile doğa arasındaki bir ritüele benzetilebilir. Çiçeklerden, bitkilerden özenle toplanan yağlar binlerce yıldır şifa, iyilik ve güzellik için kullanılıyor. Bu sayımızda bitkisel yağların izini sürdük…
Yazar: Aydan Sümercan
Bir bitkinin sonraki yıl da çiçek verebilmesi için çiçeğinin nasıl koparılacağını ya da dalının nasıl kesileceğini bilmek, bitkiyi küstürmemek gerekiyor. Bu nedenle bitkiden yağ elde etme işlemi son derece meşakkatli. Üstelik bitkiler de özünü kolay kolay vermiyor. Bitkisel yağların bu denli değerli olmasının nedeni, bitkiden çok fazla yağ elde edilememesi. Örneğin minik bir şişe gül yağı için, 5-6 ton gül gerekiyor. Hatta birkaç damla yağı bir yılda verebilen bitkiler de var.
Bitkisel yağların kaynağı; çiçekler, yapraklar, meyveler, onların kabukları, taneler ve köklerdir. Bitkisel yağların molekülleri o kadar küçüktür ki cildimiz tarafından hızla emilir, kana karışır ve vücudun hemen hemen her noktasına uzanarak aktif maddeleri organizmaya taşır.
Binlerce yıl öncesinden…
Bitkisel yağlar 6000 yıl öncesinde antik Mısır’da, özellikle de mumya yapımında yaygın olarak kullanılıyordu. Antik Çin’de de tanrılara bir şükran belirtisi olarak bitkisel yağlar sunuluyordu. Hindistan’da ise hem kişisel bakım hem de mekanın havasını güzelleştirmek amacıyla halen kullanıldığı biliniyor. Türk kavimlerinde ve Maya uygarlığında da şifa amaçlı bitkisel yağ kullanımına ait izlere rastlanıyor.
Bitkilerden yağ elde edip bunları çeşitli amaçlarla kullanan pek çok uygarlık bulunuyor ancak damıtma yöntemi konusunda bir usta dikkat çekiyor: 10. yüzyılın ünlü Arap kimyacısı İbn Hayyam. Diğer taraftan arkeologların Mezopotamya kazılarında, günümüzden 5000 yıl öncesine ait damıtma (distilasyon) cihazı bulduğu biliniyor. Damıtmanın geliştirilmesiyle birlikte XVl. yüzyıldan itibaren bitkisel yağların eczacılıkta da kullanılması ağırlık kazanıyor.
Aromaterapi nereden geliyor?
Bitkisel tıp üzerine yazılan ilk metin, M.Ö. 3000 yılında Sümerlilere ait. Antik Mısır ise bitkilerin kullanımıyla ilgili en kapsamlı bilgileri kaydeden topluluk. Bu yazıtlarda da onlarca bitkinin kullanım kılavuzları yer alıyor. Aromaterapi kelimesinin babası ise Fransız kimyacı Rene Maurice Gattefose. Gattefose, 1910’da bir patlamada yaralandı. Yaraları kangrene dönüşmeye başlayınca bandajlarını çıkarıp yaraların üstüne lavanta yağı sürdü. Hızla iyileşmeye başladığını görünce de çalışmalarını lavanta yağı üzerinde yoğunlaştırdı ve tedavisinden bahsederken de aromaterapi sözcüğünü kullandı.
Etkileri ve kullanım alanları
Kokulu yağların, sinir sistemini ve hormonal bezleri düzenleyici etkileri bulunuyor. Antiseptik özellikleri ile mikrobik yapıları zayıflatıyor, mikrop yayılımını engelliyor.
- Banyoda kullanılan birkaç damla bitkisel yağ, su buharı aracılığıyla rahatlatıcı ve sakinleştirici etki sağlıyor.
- 5-10 damla uçucu yağ damlatılmış ılık suyla yapılan kompresler, sorunlu bölgede rahatlama sağlıyor.
- SPA merkezlerinin terapi uygulamalarında bitkisel yağlar önemli bir rol üstleniyor. Dokunmanın rahatlatıcı etkisiyle yağın iyileştirici etkisi buluşuyor. Kaslar gevşiyor, stres gideriliyor.
Hangi bitkisel yağ neye iyi geliyor?
Ihlamur Yağı: Sinir sistemine etki ederek rahatlatıyor. Soğuk kompres ya da masaj yoluyla veya banyo suyuna katılarak kullanılabilir.
Lavanta Yağı: Sadece birkaç damlası bile çok etkili olduğundan dikkatle kullanılması gerekiyor. Bebeklerin banyo suyuna iki-üç damla karıştırıldığında ateşdüşürücü, rahatlatıcı ve ferahlatıcı etkisi bulunan bu yağ susam yağı, ayçiçek yağı gibi hafif yağlarla seyreltilerek cilde uygulanabiliyor. Ayrıca antiseptik ve izleri giderici özelliği de bulunuyor.
Çay Ağacı Yağı: Antibakteriyel özelliğiyle bilinen çay ağacı yağı cilt bakımında da kullanılıyor. Ayrıca inhalasyon yapılarak kullanıldığında bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı oluyor.
Susam Yağı: Güçlü esansiyel yağların seyreltilmesinde de yararlanılan susam yağının güneşten koruyucu etkisi bulunuyor.
Hindistan Cevizi Yağı: Cilt dostu bu yağın bin bir devası bulunuyor. Yemeklerde de kullanılan bu yağı kuruyan ciltlere rahatlıkla uygulayabilirsiniz. Bebeklerin bez bölgesinin bakımında da kullanılan Hindistan cevizi yağı, egzamaların iyileşmesine yardımcı oluyor.
Kantaron Yağı: Yaraları, çatlakları ve kesikleri iyileştirmede ve cilt lekelerini gidermede bu yağın gücünden yararlanılabilir.
Bergamut Yağı: Bağırsak parazitleriyle mücadelede etkili bir yağ olan bergamut yağı yorgunluk ve konsantrasyonu azaltmayı da sağlıyor. Soluma veya haricen kullanımın yanı sıra ağız yoluyla tüketilmesi de mümkün. Her halükarda bu yağı kullanmadan önce bir uzmana danışmakta yarar var.
Kekik Yağı: Spazm giderici etkisi bulunan kekik yağı aynı zamanda cilde hoş bir koku veriyor ve saçları parlatıyor.
Adaçayı Yağı: Vücuttaki çatlakların iyileştirilmesine yardımcı olan adaçayı yağı soğuk algınlığının semptomatik tedavisine de destek olabilir.
Defne Yağı: Seyreltilerek gargara yapıldığında boğaz ağrılarına ve bademcik iltihabına iyi gelen defne yağı bebeklerin karın bölgesin bir damla uygulanıp masaj yapıldığında gaz oluşumuna iyi geliyor.
Karanfil Yağı: Baş ağrılarını geçirmeye yardımcı olan bu yağ bağışıklık sistemini güçlendiriyor.
Limon Kabuğu Yağı: Depresyon, stres ve duygu durum bozukluklarıyla baş etmekte üstüne yok. Kan dolaşımını düzenlemeye yardım eden bu yağ astım sorunlarına da iyi geliyor.
Nane Yağı: Susam, ayçiçek yağı gibi farklı yağlarla seyreltilerek kullanılması gereken nane yağı güçlü aromasıyla özellikle baş ağrılarını gidermeye yardımcı oluyor.
Rezene Yağı: Sindirim sistemine destek olan bu yağ özellikle şişkinlik ve gaz spazmını geçirmeye yardım ediyor. Yaraların üzerinde uygulandığında antiseptik etkisiyle iyileşmeyi hızlandırıp bakterilerin yaraya yerleşmesini engelliyor.
Gül Yağı: Cilt güzelliği için bire bir. Bu yağı evde hazırlayacağınız cilt bakım maskelerine ilave edebilir, banyo suyuna ekleyerek doğal bir parfüm olarak kullanabilirsiniz.
Biberiye Yağı: Zayıflatıcı etkisi bulunan biberiye yağı seyreltilerek kullanılıyor. Saç dökülmesine karşı da etkili. Vücutta çarpma sebebiyle oluşan morarıkların iyileşmesini hızlandırıyor.
