Araştırmacılar beynin ‘hafıza yapıştırıcısını’ keşfetti.
Bisiklete binmeyi öğrendiğiniz günü ya da hayvanat bahçesine yaptığınız ilk geziyi hatırlıyor musunuz? Bu çocukluk anıları genellikle yetişkinliğe kadar bizimle kalır, ancak beynimizin onları bu kadar uzun süre nasıl koruduğunu hiç merak ettiniz mi? Science Advances dergisinde yayınlanan yeni bir çalışma, uzun süreli hafıza depolamanın şifresini çözmüş olabilir; her şey beynimizdeki mikroskobik bir “yapıştırıcıya” bağlı.
Uluslararası bir araştırma ekibi, KIBRA (“böbrek ve beyin tarafından eksprese edilen proteininin” kısaltması) adı verilen bir molekülün uzun süreli hafızaların oluşturulmasında ve korunmasında çok önemli bir rol oynadığını keşfetti. KIBRA’yı beynimizdeki hafıza oluşturan molekülleri birbirine yapıştırmaya yardımcı olan özel bir tutkal türü olarak düşünün.
Bu keşif sadece çarpıcı bir bilim gerçeğinden daha fazlası olarak yorumlanıyor; öyle ki hafızayla ilgili konuların anlaşılması ve tedavisi için farklı etkileri olabilir.
Çalışmanın araştırmacıları “Anılarımızı nasıl sakladığımızın daha iyi anlaşılması, gelecekte bellekle ilgili rahatsızlıkları aydınlatma ve ele alma çabalarına rehberlik edecektir” diyorlar.
Bu keşfin neden bu kadar önemli olduğunu anlamak için, beynimizin anıları nasıl depoladığına dair hızlı bir özete ne dersiniz?
Beynimiz, sinaps adı verilen bağlantılar aracılığıyla birbirleriyle iletişim kuran milyarlarca nörondan (sinir hücresi) oluşur. Bir anı oluşturduğumuzda, bazı sinapslar güçlenirken diğerleri zayıf kalır. Güçlü ve zayıf bağlantılardan oluşan bu model, hafızayı temsil eden bir tür “sinir ağı” oluşturur.
Sorun şu ki, sinapslarımızdaki moleküller sürekli hareket ediyor, yıpranıyor ve yenileniyor – tıpkı vücudumuzun eskilerinin yerine yeni deri hücreleri oluşturması gibi. Peki, yapı taşları sürekli değişirken anılarımız nasıl yıllarca hatta on yıllarca sabit kalabiliyor? İşte KIBRA burada devreye giriyor.
Anılar iki proteinin etkileşimi ile saklanıyor: Kalıcı bir sinaptik “yapıştırıcı” görevi gören yapısal bir protein olan KIBRA ve sinaps güçlendirici bir enzim olan protein kinaz Mzeta. Hafızayı devam ettiren etkileşimi bozan ilaçların kullanımı ise önceden oluşturulmuş uzun süreli ve uzak hafızaları siliyor.
Kaynak: https://studyfinds.org/
