Tatili kim sevmez, bir de jet lag olmasa! Bütün bir yıl boyunca tatil zamanının gelmesini iple çekeriz. Ama özellikle uzun yolculuklar sonrasında tatilimizin neredeyse bir günü jet lag yüzünden deyim yerindeyse heba olur; tabii bu işin bir de dönüşü var. Tatilin ilk gününü uzun yıllar sonra da keyifle hatırlamak için uçuş öncesinde, uçuş esnasında ve sonrasında ne yapmanız gerektiğini biliyor musunuz?
Jet lag nedir?
Öncelikle işe jet lag’ın ne olduğu tarif ederek başlayalım. Seyahat sırasında bir zaman diliminden diğerine geçilirken insan vücudu bu hızlı zaman değişimine adapte olamaz. Hızla değişen zaman dilimi vücudumuzun biyolojik saatini etkiler. Jet lag kısaca, yerel saatle hipotalamus bezi tarafından düzenlenen biyolojik saatimiz arasındaki uyumsuzluktur. Aslında jet lag’ın temel nedeni sanıldığının aksine uçuş süresi değil, uçuş yönüdür. Bu nedenle özellikle batıdan doğuya doğru seyahat edenlerde daha çok jet lag görülür. Değişen zaman diliminin fazlalığına göre jet lag’ın etkileri de aynı oranda fazlalaşır. Jet lag; baş ağrısı, mide bulantısı, uykusuzluk, halsizlik ve zihinsel performansta azalma şeklinde kendisini gösterir.
Jet lag’ın etkilerinden korunmak için neler yapmalıyız?
İşe bir gece önce iyi uyuyarak başlayın. Zira yapılan araştırmalar uçağa yorgun binmenin jet lag etkilerini artırdığını ortaya koyuyor. Bu nedenle uçuştan önce mutlaka iyi bir uyku çekmeniz gerekiyor. Alın size altın değerinde bir ipucu daha: eğer yolculuğunuz batıya doğru ise uyku saatinizi normalinden birkaç saat geriye çekin şayet aksine istikamet söz konusu ise uyku saatinizi birkaç saat ileri alın. Stres de jet lag’ı tetikleyen sebeplerin başında geliyor. Bu nedenle “ütünün fişini çektim mi, uçuş saati yaklaşıyor uçağı mı kaçırıyorum” gibi stresler yaşamamak için uçuş saatinden birkaç saat önce kalkın. Ayrıca unutmayın ki bu hayatta sizin kontrolünüzde gelişmeyen şeyler de mümkün. Her şeyi yönetmeye kalkışmayın. Hayatı biraz akışına bırakın.
Jet lag olmak istemiyorsanız yediklerinize de dikkat etmeniz gerekiyor. Dehidrasyonu önlemek için uçuştan önce, uçuş sırasında ve sonrasında bol su içmeli, protein ve vitamin içeriği yüksek hafif gıdalar tercih edilmelisiniz. Hepimizin de bildiği üzere kafein içeren içecekler uykuyu kaçırır. Bu nedenle uçuştan birkaç saat önce kafein içeren içecekler içmeyi bırakmalısınız. Bunun yerine vitamin yönünden zengin portakal ve havuç suyu gibi içecekleri tercih edin.
Uzun uçuşlarda hareketsiz kalma durumu da jet lag üzerinde son derece etkili. Bu nedenle belli aralıklarla uçağın içinde yürüyerek kasları esnetmek çok önemli. Kasları çalıştırmak gerginliği azaltacak, vücutta oksijen akışının daha iyi olmasına yardımcı olacaktır.
Biyolojik saati düzenleyen melatonin hormonu vücut tarafından doğal yollarla salgılanır. Uykusuzluk sorununu çözmeye yardımcı olan melatonin jet lag’a bağlı olarak yaşanan uyku sorunun da önüne geçer. Dolayısıyla bir doktora danışarak melatonin kullanmak da mümkün.
Eğer uçakta uyuyacaksanız uyku bandı ve kulaklık kullanarak rahat bir uyku çekebilirsiniz. Hatta pencereleri kapamak da daha az ışıkla muhatap olmanıza yardımcı olur. Ama gideceğiniz yere vardığınızda mutlaka bolca güneş ışığına maruz kalmaya özen gösterin. Çünkü güneş ışığı biyolojik saatimizi düzenlemeye yardımcı olur. Ne kadar çok güneş ışığı alırsanız kendinizi o kadar zinde hissedersiniz. Batıya seyahat ettiyseniz sabah güneşinden yararlanıp öğleden sonraki güneş ışığından kaçının. Eğer seyahatiniz doğu yönüne ise tam tersini yapın. Böylece jet lag’tan daha kolay kurtulmuş olduğunuzu göreceksiniz. Bir diğer ipucu ise ne kadar yorgun olursanız olun akşam 21:00-22:00’a kadar ayakta kalmalısınız. Eğer gecenin bir yarısı uyanıp odada volta atmak istemiyorsanız tabii. Şimdi jet lag’la mücadeleye hazırsınız!
