Giymekten sıkıldığınız giysileri ne yapıyorsunuz? Onları atmak yerine eritip geri dönüştürerek yeni giysiler yapabileceğinizi hayal edin, sizce mümkün mü?
Colorado Boulder Üniversitesi’ndeki araştırmacılar şimdi bu hedefe bir adım daha yaklaştı. Yeni bir çalışmada, mühendis ve tasarımcılardan oluşan ekip, sürdürülebilir kaynaklı jelatin gibi malzemelerden yapılmış tekstil liflerini eğiren bir DIY (kendi yap) makinesi geliştirdi. Ekibin yaptığı “biyo-lifler” keten lifi gibi bir his veriyor ve sıcak suda bir saat içinde çözünüyor.
Çalışma, dünya çapında giderek büyüyen bir sorunu ele alıyor: Çevre Koruma Ajansı’na göre, yalnızca 2018 yılında, ABD’de 11 milyon tondan fazla tekstil ürünü çöpe atıldı; bu oran o yıl üretilen tüm kentsel katı atıkların yaklaşık %8’ine denk geliyor.
Projede görev alan ekip, “Tekstil ürünlerini artık kullanmak istemediğinizde, onları çözebilir ve jelatini daha fazla lif yapmak için geri dönüştürebilirsiniz” diyor.
Geliştirilen makine bir masaya sığacak kadar küçük; dünyanın dört bir yanındaki tasarımcıların kendi biyo-liflerini üretme konusunda deney yapmalarına yardımcı olacağı umuluyor. Lifleri istediğiniz güç ve esneklikte, istediğiniz renkte özelleştirebiliyorsunuz. Sadece üniversitelerin kimya bölümlerinde bulunan büyük makinelere ihtiyacınız yok. Bu tür bir prototipleme makinesiyle herkes lif yapabilir.
İplik eğirme
Çalışma, “akıllı tekstiller” olarak bilinen trendi geliştirme yönünde yapılan araştırmalar sırasında ortaya çıktı.
Ekip, yeni bir giysi yapma yöntemi hayal etmek için işe jelatinle başladı. Bu özel protein, birçok hayvanın kemiklerinde yaygın olarak bulunuyor. Et üreticileri her yıl, kozmetik sektörü ya da jöle gibi gıda ürünleri için gerekli şartları karşılamayan büyük miktarlarda jelatini çöpe atıyor. Araştırmacılar bu kıymetli atığı giyilebilir bir hazineye dönüştürmeye karar verdiler.
Geliştirilen makine, sıvı jelatin karışımını ısıtmak ve damlacıkları sıkmak için plastik bir şırınga kullanıyor. Daha sonra makinedeki iki silindir seti jelatini çekiştirerek uzun, ince lifler halinde uzatıyor. Bu süreçte lifler, araştırmacıların malzemeye biyo-bazlı boyalar veya başka katkı maddeleri ekleyebildiği sıvı banyolarından da geçiyor. Örneğin meyvelerden elde edilen bir öz olan genipin’in bir miktar eklenmesi lifleri daha güçlü hale getiriyor.
Dondurma çözme
Çalışma sırasında, araştırmacılar jelatin liflerinden, pamuktan ve iletken ipliklerden, küçük kumaş parçaları yaptılar. Ekip daha sonra bu parçaları ılık suya daldırdı. Jelatin çözünerek kolay geri dönüşüm ve yeniden kullanım için iplikleri serbest bıraktı.
Araştırmacılar, tasarımcıların liflerin kimyasını değiştirerek onları biraz daha esnek hale getirebileceklerini söylüyor; ne de olsa ceketinizin yağmurda eriyip kaybolmasını istemezsiniz. Ayrıca diğer doğal malzemelerden benzer elyafların da eklenebileceği belirtiliyor. Bu malzemeler arasında yengeç kabuklarının bir bileşeni olan kitin ya da alglerden elde edilen agar-agar yer alıyor.
Tasarımcılar bu tür tekstillerle hayal edebilecekleri her şeyi yapabilir ve normalde çöpe giden atık olarak görülen ürünlerden yepyeni ürünler yaratılabilir.
Kaynak: https://techxplore.com/news/
