Çocukların sağlıklı beslenmesi, potansiyellerinin ortaya çıkarılması ve gelişimi açısından hayati önem taşıyor. Bu nedenle yaşamın ilk gününden itibaren her dönemde farklı besinlere ihtiyaç duyulur.
İlk yılın en önemli beslenme konuları
İlk 12 ayda bebeğin ağırlığı üç katına çıkar ve boyu yüzde 50 artar. Bu artış, beslenme durumunun birincil göstergesidir.
Zamanında doğan sağlıklı bebekler için emzirilme, ideal beslenme şekli olarak kabul ediliyor. Dünya Sağlık Örgütü başta olmak üzere, küresel ve yerel birçok kurum bebeklerin ilk altı ay yalnızca anne sütüyle beslenmesini tavsiye ediyor. Çünkü anne sütü, büyüme ve gelişim için optimum besinleri sağlıyor. İlk 4-6 ay, özellikle beynin çok hızlı büyüme dönemi olduğundan anne sütünün amino asitle yağ asidi bileşimi tüm ihtiyaçları karşılar. Anne sütü ayrıca anti-bakteriyel ve anti-enfeksiyon özellikler içerir. Doğumdan sonraki ilk günlerde memede üretilen kolostrum, protein açısından zengindir. Yüksek düzeyde mineralle vitamin; büyüme ve gelişme için faydalı olan antikorlar, enfeksiyon önleyici maddeler, iltihap önleyici faktörler, büyüme faktörleri, enzimler ve hormonları da içerir.
6 aydan sonra ek gıda almaya başlayan bebeklerin fiziksel ve duygusal gelişimlerinin desteklenmesi için 2 yaşına kadar emzirilmesi öneriliyor. Eğer emzirmeye engel bir durum oluşursa, güvenli şekilde üretilen formül mamalar da bu noktaya devreye girebiliyor. Eğer bebek mamayla besleniyorsa, besleme ekipmanlarının sterilizasyonuna özen gösterilmeli. Çünkü mamayla beslenen bebekler, anne sütüyle beslenen bebeklerle aynı derecede immünolojik korumaya sahip olamayabiliyor.
Katı gıdalara ne zaman başlanmalı?
Tamamlayıcı katı gıdaya giriş, yaklaşık 6 aylıkken başlayan, kademeli bir süreç. Kesin zamanlama bebek ve anne tarafından belirleniyor. Bebek büyüdükçe anne sütü artık kendi başına yeterli besinleri sağlayamaz. Normal çiğneme ve konuşma gelişimini sağlamak için yaklaşık 6 aylıkken tamamlayıcı gıdalara başlanması gerekiyor. Tahılların ardından sebze, meyve ve et püreleri geliyor. 4-6 aylık olana kadar sadece anne sütüyle beslenme, alerji olasılığını azaltıyor. Yumurta akı ve balık gibi, alerjik reaksiyon olasılığı daha yüksek gıdalara genellikle 12 aylıktan sonra başlanıyor.
Yaşam tarzı değişiklikleriyle, formül mamaların ve ticari olarak mini kavanozlarda sunulan püre türü bebek gıdalarının çocukların beslenmesindeki rolü giderek artıyor. Bu mamalar, ilave koruyucu madde içermeyen taze meyve, sebze ve etlerden hazırlanıyor ve çok katı standartları karşılamak zorundadır.
İlk yıldaki önemli bir diğer husus da gıdalardan alınan demir miktarı. Demirle güçlendirilmiş formül veya tahıl kullanımı, et gibi demir açısından zengin gıdaların sağlanması, demir eksikliğini önlemeye yardımcı olabilir.
Yürümeye başlayan çocuklarda beslenme (1-3 yaş)
Bu yıllarda çocuk, özgürce dolaşıp yiyecekleri seçerek kişiliğini kazanmaya ve bağımsızlığını sergilemeye başlar. Büyüme hızı ilk 12 ayına göre daha yavaştır. Üçüncü yaşın sonunda, kız ve erkek çocuklar yetişkin boylarının yaklaşık yüzde 50’sine ulaşmış olurlar.
Yiyecek çeşitliliği, çocuğun iştahını tatmin için farklı tatlar, dokular ve renklerde yiyecekler arasından seçim yapmasına izin verir. En önemli faktör, enerji ihtiyacının çeşitli besinlerle karşılanmasıdır.
Alışkanlıklar, aile ve akranlardan giderek daha fazla etkilenir. Yemek deneyimlerinin, daha sonraki yaşlarda yeme alışkanlıkları üzerinde önemli etkileri olabilir. Yemeklerin aceleye getirilmemesi ve beslenmeye yönelik rahat bir yaklaşım, yiyeceklere karşı sağlıklı tutumların önünü açar.
Okul çağında beslenme
4 yaşından sonra, çocuğun vücut ağırlığının kilo başına enerji ihtiyacı azalır. Kalori ihtiyacıysa çocuk büyüdükçe artar. 5 yaşından ergenliğe kadar yavaş ama istikrarlı bir büyüme dönemi vardır. Bazı çocukların beslenmelerindeki demir, kalsiyum, A-D ve C vitamini alımı önerilenden az olabilir. Enerji ve protein alımları yeterli, meyve ve sebzeler de dahil olmak üzere yiyecekleri çeşitli olduğu sürece eksiklikler görülmez.
Karbonhidrat açısından zengin gıdalar, meyve ve sebzeler, süt ürünleri, yağsız et, balık, kümes hayvanları, yumurta, baklagiller ve kuruyemişleri içeren düzenli öğünler, sağlıklı atıştırmalıklar, büyüme ve gelişmeye katkıda bulunur.
Havalar sıcak ve fiziksel olarak aktiflerse, çocukların bol miktarda sıvı tüketmeleri gerekir. Su en iyi sıvı kaynağıdır. Çeşitlilik bakımından süt ve sütlü içecekler, meyve suları gibi diğer kaynaklar da ihtiyaç duyulan sıvıları sağlayacak şekilde seçilebilir.
Kaynak:
