Kalp hastalığı, felç, şeker ve kanser gibi hastalıklarla beslenmenin bağlantısı gayet iyi biliniyor. Ama iş, beslenme alışkanlıklarına müdahale etme ve toplum sağlığını iyileştirmeye gelince yapılanlar sınırlı kalıyor. Burada bilim insanları acaba tamamen kişiye özel yöntemler geliştirmek daha mı iyi sorusu üzerinde duruyor.
Kişisel beslenmenin tam bir tanımı yok. Genetiği, davranışları, biyolojik özellikleri, sağlık durumu gibi pek çok kritere bakarak beslenme, ilaç ve tavsiyelerin tam olarak kişiye göre oluşturulması olarak görülebilir. Burada hem belirli bir hastalığı olan kişiler hem yaşlı, hamileler gibi özel durumlardaki kişilere özel beslenme modelleri yaratmak olarak düşünülebilir.
Yapay zeka devrede
Tıp dünyası kişisel bakış açısının jenerik yani herkes için önerilen beslenme yaklaşımlarından daha mı iyi olacağı noktasında kafa yoruyor. Bu trend kişilerin artık beslenme ve egzersizlerin etkilerini ölçmeyi kolaylaştıran yeni teknoloji uygulamalarını kullanmalarıyla güç kazanıyor.
Bugün mobil uygulamalarla kalp atışı, uyku, fitness ve günlük kalori gibi kişi sağlığına dair her bilgiye rahatça erişir ve her şeyi sayabilir hale geldik. Bu istatistikler doğru alışkanlıkların kazanılmasında önemli bir yol açıyor. Burada makine öğrenmesi ve yapay zeka da devreye giriyor. Örneğin yapay zekayla hastalıklar ve beslenme arasındaki ilişkiyi bulmak için testler yapılıyor. Belirlenen algoritmalarla kişinin hangi insülin verilerinde diyabete daha yakın olduğu ortaya çıkıyor.
Son dönemde yapay zekayla yapılan bir araştırmada 108 kişiden 9 ay boyunca klinik testleri, kan tahlilleri, fiziksel aktivite verileri toplandı. Araştırma, bu konuda motive olan deneklerin sağlık bilgilerini daha sık kontrol ettiklerini ve beslenme alışkanlıklarını değiştirmede kişisel koçluk almaya daha yatkın olduklarını ortaya koyuyor.
Avrupa’da 6 farklı ülkeden seçilen 1600 deneğin katıldığı Food4Me araştırması da kişisel beslenmenin, herkese aynı tavsiyelerin verildiği konvansiyonel beslenmeden daha etkili olduğunu gösteriyor. İnternet üzerinden deneklere kişiye özel beslenme tavsiyeleri veren ve motive eden Food4Me araştırmasında Sağlıklı Yeme Endeksi’nde 6 ayda belirgin iyileşmeler görüldü. Tabii kişisel beslenme tavsiyelerinin kişinin yaşı, hayatın evresi, cinsiyeti, etnik, kültürel ve dini geçmişine uygun olarak verilmesi gerektiği konusunda tıp dünyası hemfikir.
Genetik özelliklerin beslenme alışkanlıklarının belirlenmesinde kullanılması yönünde büyük umutlar var. Yakın gelecekte hangi kişisel bilgiler üzerinden gidilmesi gerektiğine karar verilmesi ve etkinlik/harcanan maliyet hesaplarının yapılmasıyla kişisel beslenmeyi hayatımızda daha çok örnekte yaşayarak görebileceğiz.
+
- Beslenmede her bireye özgü, yüksek çeşitlilik sunabilmesi olağanüstü.
- Bazı araştırmalar, kişisel beslenme yaklaşımının geleneksel yaklaşımlardan daha iyi sonuçlar verdiğini gösteriyor.
- Kişisel yaklaşım, davranış değişiklerini değiştirmeye teşvik ediyor.
–
- Bilimsel olarak sadece küçük gruplarla yapılmış araştırmalar mevcut.
- Henüz teorik temeli tam olarak gelişmedi.
- Bu alanda şirketler kişileri regüle olmamış ya da faydaları tam da bilinmeyen ürünler teklif edebilir.
