Prof. Dr. Sibel Karakaya
Ege Üniversitesi Beslenme
Ana Bilim Dalı Başkanı
______________________
Sağlıklı, yeterli ve dengeli beslenme herkes için, özellikle de çocuklar için vazgeçilmezdir. Özellikle hızlı büyüme ve gelişme süreci olan çocukluk ve ergenlik döneminde kazanılan doğru beslenme alışkanlıkları bireylerin yeterli, dengeli ve sağlıklı beslenmelerinin sağlanması açısından da önem kazanmaktadır.
Okul çağı 6-12 yaş grubundaki çocukları kapsar. Okul çağında büyüme ve gelişme yavaş ve süreklidir, ergenlik döneminde ise kızlarda 10-12, erkeklerde 11-14 yaşları civarında büyüme çok hızlanır. Hayvansal gıdaların bu dönem beslenmesindeki önemi, hem içerdiği tam kaliteli proteinlerden hem de içerdikleri vitaminler ve mineraller nedeniyle yüksektir. Hayvansal gıdalar denildiğinde akla süt ve süt ürünleri, et, tavuk, balık ve yumurta gelmelidir. Bu gıdalardaki proteinler “hayvansal proteinler” olarak adlandırılır. Özellikle büyüme için tam kaliteli proteinlerin tüketilmesi gerekir. İnsan vücudundaki bütün hücrelerin büyük bir bölümü proteinlerden yapılmıştır ve bu hücreler sürekli yenilenir. Bu sürekli yenilenen vücut proteinleri için tek kaynak, gıdalarla alınan proteinlerdir. Proteinlerin yapı taşı amino asitlerdir ve bir kısmı insan vücudunda yapılamaz, bu nedenle gıdalarla alınması gerekir. Bu amino asitlere “zorunlu amino asitler” denir. Tam kaliteli proteinler bu amino asitlerin tümünü uygun oranlarda içerirler. Bu proteinler vücut tarafından tamamen kullanılabilir.
Hayvansal kaynaklı gıdalardaki hayvansal proteinlerin %91-100’ü vücut proteinlerine dönüştürülebilir. Büyüme ve gelişme döneminin devam ettiği okul çağı dönemindeki besin öğesi gereksinimleri yetişkinlerden farklıdır. Enerji harcaması yetişkinlere göre yüksektir çünkü büyüme süreci önemli miktarda enerji harcaması gerektirir. Yeni dokuların yapımı protein, mineral ve vitaminlere olan gereksinimi artırır. Proteinlerin oksijen taşıma, mikroplarla savaşma, bağışıklık sisteminin güçlenmesi, vücut dokularının oluşması gibi pek çok görevleri vardır. Bu dönemde günlük protein gereksiniminin yarıdan fazlasının et, süt ve yumurta gibi tam kaliteli protein kaynaklarından sağlanması gerekir.
Hayvansal protein kaynakları olan;
– Süt ve süt ürünlerini günde 3-4 porsiyon tüketilmeleri önerilir. Süt, peynir ve yoğurt çocukların yeterli ve gerekli kas dokusuna, güçlü kemiklere ve dişlere sahip olmaları için gerekli protein, kalsiyum ve D vitaminini sağlar.
Bir porsiyon: 1 su bardağı süt, yoğurt ve kefir (200 ml), 350 ml ayran, 60 g beyaz peynir türleri, 40 g kaşar peyniri türleri, 150 g yaş çökelek-lor peyniri ve 50 g kuru çökelektir.
– Et grubundaki gıdaların 7-9 yaş grubu çocuklarda günde1.5 porsiyon, 10-18 yaş grubu çocuklarda günde 2-3 porsiyon tüketilmeleri önerilir. Etler iyi kalite protein, demir minerali, çinko minerali ve B12 vitamini kaynağıdırlar. Yumurta proteini insan vücudunda tamamen (%100) kullanılabilen bir proteindir. Yumurtanın sarısı demir minerali, A vitamini ve B grubu vitaminlerince zengindir.
Bir porsiyon: 100 g et (kırmızı et, tavuk, hindi), 150 g balık, 2 tane yumurtadır.
