İçinde bulunduğumuz Ocak ayı rahim ağzı kanseri farkındalık ayı. Bu kanser türü, dünyada kadınlarda meme kanseri ve kalın bağırsak kanserinden sonra en sık görünen kanser türü. Türkiye’de ise sık görünen kanser türleri arasında 10. sırada bulunuyor.
Dünya Sağlık Örgütü de bir halk sağlığı sorunu olarak rahim ağzı kanserinin ortadan kaldırılmasını hızlandırmaya yönelik küresel stratejiyi ve 2030 yılına kadar bu konuyla ilişkili amaç ve hedeflerini açıkladı. Kız çocuklarının %90’ına 15 yaşına kadar HPV aşısını yapılması ve kadınların %70’inin 35 ve 45 yaşlarında tarama testinden geçirilmesi, bu hedefler arasında. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre her yıl rahim ağzı kanserinden tahmini 311.000’den fazla ölümün %85’inden fazlası düşük ve orta gelirli ülkelerde meydana geliyor. HIV ile yaşayan kadınların HIV olmayan kadınlara kıyasla rahim ağzı kanserine yakalanma olasılığı altı kat daha fazla ve tüm rahim ağzı kanseri vakalarının yaklaşık %5’i HIV’e bağlanıyor.
Rahim ağzı kanseri risk faktörleri:
- Human Papilloma Virus (HPV) enfeksiyonu
- Erken yaşta (16 yaştan önce) ilk cinsel ilişki
- Birden fazla cinsel partner varlığı
- Sigara içimi
- Beslenme alışkanlığı (meyve ve sebzeyi az tüketmek rahim ağzı kanseri riskini artırıyor)
- Yüksek doğurganlık sayısı
- Düşük sosyoekonomik düzey
- Özellikle 5 yıldan daha uzun süreli doğum kontrol hapı kullanımı
HPV nedir?
HPV (human papillomavirus) oldukça yaygın olan ve semptomları hemen hissedilmeyen virüs grubuna verilen isim. Bazı kişiler virüse yakalandıklarını bile fark etmiyorlar, çünkü vücutları virüsü dışarı atıyor. Ancak riski yüksek HPV türleri dokulardaki anormal büyümeyle kansere neden olabiliyor.
Bugün rahim ağzı kanserinin %99.9’una HPV enfeksiyonunun yol açtığı biliniyor. HPV’nin tespiti erken dönemde rahim ağzındaki kanser öncülü değişikliklere işaret ediyor ve kanser teşhisini kolaylaştırıyor. HPV testi rahim ağzı hücrelerde virüsün tespiti esasına dayanan bir test türü ve rahim ağzı kanseri taramasında yer alıyor.
Yapılan araştırmalar, HPV (human papillomavirus) aşısının, rahim ağzı kanserini yüzde 90’a yaklaşan oranda önleyebildiğini gösteriyor. Dünya Sağlık Örgütü, HPV aşılarının HPV’ye maruz kalmadan önce uygulandığında en iyi sonucu verdiğini söylüyor ve 9 -14 yaş arasındaki kızların aşılanmasını öneriyor. Unutulmaması gereken HPV aşısının rahim ağzı kanseri taramasının yerini almadığı. Tarama programlarının geliştirilmesinin önemli olduğu vurgulanıyor.
Rahim ağzı kanseri belirtileri:
HPV enfeksiyonlarının çoğunluğu belirtilere neden olmuyor ve kendiliğinden düzeliyor. Bununla birlikte, belirli HPV tipleri (çoğunlukla 16 ve 18) ile devam eden enfeksiyon, kanser öncesi lezyonlara neden olabiliyor. Tedavi edilmezse, bu lezyonlar rahim ağzı kanserine ilerleyebiliyor, ancak bu ilerleme genellikle uzun yıllar alıyor. Rahim ağzı kanserinin belirtileri, ancak kanser ileri bir aşamaya gelindiğinde ortaya çıkma eğilimi gösteriyor. Rahim ağzı kanserinde aşağıdaki belirtiler görülebiliyor:
- Düzensiz, adet dönemleri arasında veya cinsel ilişkiden sonrasında anormal vajinal kanama
- Cinsel ilişki sırasında ağrı
- Sırt, bacak veya kadın cinsel organlarının olduğu bölgede ağrı
- Yorgunluk, kilo kaybı, iştah kaybı
- Vajinal rahatsızlık veya kokulu akıntı
- Tek bir bacakta şişkinlik
- İdrar yaparken ağrı
Rahim ağzı kanseri, erken teşhis edildiğinde %100 tedavi edilebiliyor. Türkiye’de rahim ağzı kanseri taramaları ücretsiz olarak Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezlerinde (KETEM) ve Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM) yapılıyor.
Kaynak: Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Dünya Sağlık Örgütü
