İnsan sağlığı için önemli besin kaynaklarından biri olan süt ve süt ürünlerini çocuklara sevdirmenin birçok yolu bulunuyor. Yeditepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Binnur Okan Bakır, “Çocuklara süt ürünlerini sevdirmek istiyorsak bu gıdaları beraber tüketerek onlara örnek olmalıyız” diyor.
Süt ve süt ürünleri, başta kaliteli protein, kalsiyum, B12 ve B2 vitamini, magnezyum, selenyum ve pantotenik asit gibi öğelerden yana zengin besinlerdir. Tüm yaş gruplarında, sağlıklı bir kemik ve diş yapısının olmazsa olmaz gıdalarıdır süt ürünleri. Bu besin grubuna olan gereksinim büyümesi ve gelişmesi devam eden çocuklar için çok daha fazla önem taşıyor. Ancak ne yazık ki ülkemizde çocukların da yetişkinlerin de süt ve süt ürünleri tüketimi önerilen miktarların altında. Oysa okul öncesi ve okul çağı dönemindeki çocuklar süt veya süt ürünlerine günde 2 ila 4 porsiyon gereksinim duyuyor. Bir porsiyon süt/yoğurt 240 ml (1 kupa), bir porsiyon peynir yaklaşık 60 g (2kibrit kutusu) kadar gıdaya denk geliyor.
Bebekler ve çocuklar da tat alır
Tat ve lezzet çocukların besin tercihlerinde önemli bir faktör. Tat ve tada yönelik tercihler, yaşamın erken dönemlerinde şekilleniyor, ilerleyen dönemlerde ise bu tercihler değişebiliyor. Tercihlerin değiştiği dönemlerde bile çocukların geçmişte tükettikleri ve bu sayede aşina olduğu gıdaları tekrar tüketmeye meyilli oldukları da bilinen davranış örnekleri arasında. Bu nedenle bir yaşından itibaren çocuklara süt ürünlerinin sık sık sunulması gerekiyor. İlerleyen yıllarda ise yaklaşık 500 ml süt veya yoğurdun çocuk diyetlerinde bulundurulması, gençlikte ve yetişkinlikte bu besinleri daha sık tüketmek istemelerini sağlayabilir. Süt ve süt ürünlerinin tüketimi, her besin için olduğu gibi öncelikle aile bireylerinin, ebeveynlerin örnek olması ile teşvik edilmeli. Çocuklar önce evde anne babalarını taklit ederek yeme davranışı geliştiriyor, sonrasında ise okulda akranlarının ve medyanın etkisi altına giriyor. Bu nedenle çocuklarda süt ve süt ürünlerinin tüketiminin arttırılması isteniyorsa bu çabalar sadece çocuklara yönelik olmamalı. Anne babalar da süt ve süt ürünleri tüketimi konusunda çocuklarına örnek olmalı.
“Yararlarını anlatarak çocuklara süt ürünlerini sevdirebiliriz”
Süt ve süt ürünlerinin tüketiminin artırılması için yapılan farklı çalışmalarda besinlerin
tüketimini desteklemenin en etkili yolunun, besini tanıtmak ve faydalarını anlatmak olduğu gösteriliyor. Bunun yanında ev dışında kreş, okul gibi ortamlarda çocuklara bu ürünlerin sıkça sunulması ve sürekli erişebilecekleri yerlerde olması da etkili olabilir. Evde ise ana ve ara öğünlerde bu besinlere sık sık yer verilmesi hem erişimi artıracağından hem de çocukları bu
tatlara aşina hale getireceğinden ilerleyen yıllarda süt ve süt ürünlerinin tüketimini destekleyebilir.
“Sevmiyorsa zorlamayın, kamufle ederek yedirmeyin”
Herhangi bir besini tüketmeyi reddeden çocuğa ısrarcı olmak, o besini fark ettirmeden tükettirmeye çalışmanın, uzun vadede işe yaramayacağı da biliniyor. Bununla birlikte evde pişen çorbalara süt ekleyerek kalsiyum ve protein içeriğini zenginleştirmek, tüketilen tatlıların sütlü tatlı olmasına özen göstermek, makarnaların üzerine peynir eklemek, sebzeleri kaşar peyniri ile süslemek, sütlü ve yoğurtlu çorbaları sofradan eksik etmemek günlük kalsiyum ve protein alımına destek olabilir. Burada amaç zenginleşirme olmalı, süt ve süt ürünü tüketmeyi reddeden çocuğa çözüm yolu bulmak olmamalı.
Çocuğunuz süt sevmiyor ama yoğurt yiyorsa…
Süt tüketmeyen ancak yoğurdu severek tüketen çocuğa, süt tüketmesi için baskı yapmaya gerek yok. Çünkü günlük kalsiyum gereksinimini yoğurt ile tamamlaması mümkün. Uzun vadede ise yine göz aşinalığı devreye giriyor; yaşam boyu bu besinden uzak kalmaması için evde her fırsatta süt içen insanlar olması, sofrada örneğin kahvaltılarda bu gıdayı görmeye alışkın olması, yaşamının ileri dönemlerinde süt tüketmesinde etkili olabilir.
Erken çocukluk döneminde süt ürünleriyle daha sık temas eden çocuklar ilerleyen yıllarda süt ve süt ürünlerini daha sık tüketmek istiyor.
Süt tüketim önerileri
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu tarafından 2015’te hazırlanan Türkiye Beslenme Rehberi (TÜBER)’e göre süt ve süt ürünleri “Tüketiminin artırılması gereken besinler” arasında yer alıyor. Rehberde yer alan süt tüketim önerilerinden bazıları ise şunlar:
Denetimsiz şekilde sokakta satılan çiğ süt satın alınmamalı, pastörize ya da UHT sütler tercih edilmeli.
Obezite ya da kalp ve damar hastalıkları olan yetişkinler yarım yağlı süt ve süt ürünlerini tercih edebilir.
Laktoz duyarlılığı olan çocuklar ve yetişkinler laktozsuz süt seçeneklerini değerlendirebilir.
Herhangi bir hastalık sebebiyle diare (ishal) yaşayan bireyler, süt yerine ayran ya da yoğurt tüketebilir.
