Kolesterol seviyeleri yaşa, kiloya ve cinsiyete göre değişir. Genellikle zaman içinde artar ve 20 yaşın üzerindeki kişilerin her 5 yılda bir kolesterol seviyelerini kontrol ettirmeleri önerilir.
Kolesterol nedir?
Kolesterol kanda bulunan mumsu yapıda, bir yağ türüdür. Suda çözünmeyen kolesterolün kana taşınması için karaciğer lipoproteinler üretir. İki gruba ayrılan bu lipoproteinler, düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) ve yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) olarak farklı görevlere sahiptir.
Kan dolaşımında çok fazla LDL diğer adıyla “kötü” kolesterol varsa, kan damarlarında birikerek plak adı verilen yağ birikintileri oluşturabilir ve bu plaklar, kalp krizi ve felç dahil olmak üzere farklı sorunlara yol açabilir.
Toplam ve LDL kolesterol seviyeleri düşük olması istenir.
Kanda daha fazla HDL veya “iyi” kolesterol olması kalp krizi veya felç riskini azaltabilir.
Kolesterol seviyeleri ve yaş
Kolesterol seviyeleri yaşla birlikte artma eğilimindedir. Erken yaşlarda sağlıklı seviyelere ulaşmak veya bu seviyeleri korumak için adımlar atmak, kolesterolün zaman içinde tehlikeli derecede yüksek olmasını önleyebilir. Yıllarca yönetilemeyen kolesterol seviyelerinin tedavisi zor olabilir.
20 yaş ve üzeri kişilerin kolesterol seviyelerini en az 4-6 yılda bir kontrol ettirmeleri önerilir.
Çocuklar 9-11 yaşlarında en az bir kolesterol testi ve 17-21 yaşlarında bir kolesterol testi daha yaptırmalıdır. Ancak, yüksek kolesterol için risk faktörleri olan çocukların daha sık kontrol edilmesi gerekebilir.
Tipik olarak, erkekler yaşamları boyunca kadınlardan daha yüksek seviyelere sahip olma eğilimindedir. Erkeklerin kolesterol seviyeleri yaşla birlikte, kadınların kolesterol seviyeleri ise menopozdan sonra yükselir.
Doktorlar kolesterolü desilitre başına miligram (mg/dl) olarak ölçer.
Ulusal Sağlık Enstitüleri’ne (NIH) göre yaşa bağlı sağlıklı kolesterol seviyeleri:
Kolesterol türü 19 yaş ve altı herkes 20 yaş ve üstü erkekler 20 yaş ve üstü kadınlar
Toplam kolesterol 170 mg/dl’den az 125-200 mg/dl 125-200 mg/dl
LDL 100 mg/dl’den az 100 mg/dl’den az 100 mg/dl’den az
HDL 45 mg/dl’den fazla 40 mg/dl veya daha yüksek 50 mg/dl veya daha yüksek
Kolesterol için normal aralık nedir?
20 yaş ve üzeri yetişkinler için aşağıdaki seviyeler önemlidir:
| Kolesterol türü |
Kabul edilebilir | Optimale yakın | Sınırda yüksek | Yüksek | Çok yüksek |
| Toplam kolesterol | 200 mg/dl’nin altında | n/a | 200–239 mg/dl | 240 mg/dl veya üzerinde | n/a |
| LDL | 100 mg/dl’nin altında | 100–129 mg/dl | 130–159 mg/dl | 160–189 mg/dl | 190 mg/dl veya üzerinde |
HDL kolesterol için, daha yüksek seviyeler kalp hastalığı riskinin azalmasıyla bağlantılıdır:
Kolesterol türü Kabul edilebilir Sınırda düşük Kalp hastalığı riski
HDL 60 mg/dl ve üzeri 40-59 mg/dl 40 mg/dl altı
Yaşlanma bir yana, kolesterol seviyelerindeki değişiklikler genellikle sağlık koşulları ve yaşam tarzı faktörlerinden kaynaklanır.
Yetişkinler için kolesterol seviyeleri
İdeal olarak, LDL kolesterol seviyeleri 100 mg/dl’den az olmalıdır. Doktorlar herhangi bir sağlık sorunu olmayan kişilerde 100-129 mg/dl seviyeleri hakkında endişe belirtmeyebilir, ancak kalp hastalığı veya risk faktörleri olan kişiler için bu aşamada tedavi önerebilirler.
Çocuklar için kolesterol seviyeleri
Amerikan Pediatri Akademisi’ne göre, 19 yaş ve altındaki çocuklar ve ergenler için aşağıdaki oranlar geçerlidir:
Kolesterol tipi Kabul edilebilir Sınırda yüksek Yüksek
Toplam kolesterol 170 mg/dl’nin altında 170-199 mg/dl 200 mg/dl veya üzerinde
LDL 100 mg/dl’nin altında 100-129 mg/dl 130 mg/dl’nin üzerinde
Kolesterolü etkileyen diğer faktörler
Uzmanlar bazı sağlık koşullarının ve yaşam tarzı faktörlerinin kolesterol seviyelerini yükseltebileceğine dikkat çekiyor. Örneğin tip 2 diyabetin LDL kolesterol seviyelerini yükselttiğini söylüyorlar.
Ayrıca doymuş yağ oranı yüksek bir beslenme düzenini benimsemek ve az egzersiz yapmanın yüksek kolesterol seviyelerine katkıda bulunabileceğini belirtiliyor.
Buna ek olarak, yüksek kolesterollü aile üyelerine sahip olmanın kişinin riskini artırdığını da unutmamak gerek.
Kolesterol nasıl düşürülür?
- Bol miktarda meyve ve sebze, yağsız proteinler ve tam tahıllar dahil olmak üzere kalp sağlığına yararlı gıdalar açısından zengin bir beslenme düzenine sahip olmak
- Fiziksel olarak daha aktif olmak
- Eğer içiliyorsa sigarayı bırakmak
- Kilo kontrolü yapmak
- Stres yönetimi
Sağlıklı beslenmek ve bol egzersiz yapmak çocuklarda da yüksek kolesterol seviyelerini düşürebilir. Genel olarak, bir kişi bu değişiklikleri yapmaya ne kadar erken başlarsa, kolesterol seviyeleri için o kadar iyi olur, çünkü kolesterol zamanla birikir. Her yaşta yüksek kolesterol kalp hastalığı, kalp krizi ve felç riskini artırır. Yaşam tarzı değişiklikleri tek başına yüksek kolesterolü düşüremediğinde, doktorlar ilaç tedavisi önerebilir.
Kaynak: https://www.medicalnewstoday.com/articles/315900#lowering-cholesterol
