Yaşlılar, engelli ve çocuklar gibi toplumumuzdaki kırılgan kesim; son nüfus verilerine baktığımızda sayılarının her geçen gün arttığını, Türkiye’nin giderek yaşlandığını görüyoruz. TÜİK verilerine göre Türkiye’de yaşlı nüfus 7,5 milyon.
Pek çok farklı nedenden yaşlılar için hayatın kolay olduğu söylenemez. Üstelik afet durumları onlar için yeni zorluklar, sorunlar demek. Sadece deprem ya da sel gibi doğal afetlerde değil, farklı nedenlerle desteğe ihtiyaç duyduklarında onlara yaklaşırken dikkat edilmesi, hassasiyet gösterilmesi gereken pek çok konu var. 65+ Yaşlı Hakları Derneği tarafından hazırlanan rehber, yaşlı nüfusa yardım ederken dikkat edilmesi gerekenleri özetliyor.
İlk adım:
- Sizinle iletişim kurabiliyor mu?
- Sağlıklı iletişim için tercüman ihtiyacı var mı?
- Sizi duyuyor mu? Görebiliyor mu?
- Gözlüğü, işitme cihazı varsa; sağlam mı?
- Ailesiyle, yakınlarıyla irtibatı var mı?
- Yakın çevresindeler mi?
- Telefonu var mı? Yanında mı? Kullanabiliyor mu?
- İhtiyaçlarıyla ilgili taleplerini dile getirebiliyor mu?
Yaşlı sizinle iletişime açık değilse, tanıdığı-güveneceği bir kişiden yardım isteyin. Yaşlının söyledikleri kadar duygusal durumuna da dikkat edin!
Sağlık durumunu anlamak için:
- Herhangi bir sağlık sorunu var mı?
- Bilinci yerinde mi? Demans gibi bilişsel bir sorun gözlüyor musunuz?
- Akut veya kronik sorunlar varsa Listeleyin.
- Düzenli kullandığı ilaç var mı?
- Sürekli kullandıkları başta olmak üzere tam ilaç listesini almaya çalışın. Hastalıklarını öğrenebildiyseniz tek tek her biri için hangi ilacı kullandığını sorun.
- İlaçları yanında mı, temin edilebilir mi?
- Kesinlikle aksatılmaması gerekenleri saptayın.
- Depremin neden olduğu yeni sağlık sorunu var mı?
- Doktor görmesi, hastaneye gitmesi gerekiyor mu?
- Yeni ya da eski fiziksel kısıtı var mı?
- Baston, yürüteç, tekerlekli sandalye ihtiyacı var mı?
Yaşlının bilinen demans teşhisi varsa, yapışan bant dahil düzenli kullandığı ilaçları bilmek önemli. İlaçların mümkün olduğunca aksamaması gerekiyor. İlaç temin edilemiyorsa mutlaka uzmana danışın. Demanslı yaşlının ailesi, yakını, destek olacak bir kişi bulmaya çalışın.
Sosyal İhtiyaçlarını Anlamak İçin:
- Yaşlı yalnız mı?
- Aile yakınları, iletişim ihtiyacı olan kurumlarla irtibata geçebilmiş mi veya onun adına geçilmiş mi?
- Barınma ihtiyacı var mı?
- Güvenli yere gidecekse kişisel eşyalarından birkaçını yanına alması, tanıdığı birinin kendisine eşlik etmesi psikolojik açıdan çok önemli olabilir.
- Telefonu var mı? Akıllı telefon kullanabiliyor mu?
- İhtiyaçlarıyla ilgili taleplerini dile getirebiliyor mu?
- İçecek suyu, uygun gıdası var mı?
- Yaşlılarda, sıvı eksikliği sağlık durumunun hızla bozulmasına neden olabilir, bu konunun yakından izlenmesi gereklidir.
- Rahat kullanabileceği tuvalet, banyo var mı?
- Yaşlı yetişkin bezi veya sonda kullanıyor mu, ihtiyacı karşılanabiliyor mu?
Yaşlı demans bağlı sağlık sorunları nedeniyle ihtiyaçlarını anlatamıyorsa bakım/takip sağlayabilecek bir ortama nakledilmeye çalışılmalı. Yalnız kalmaması sağlanmalı.
