Önüne gelen her yemeğe önce şüpheyle yaklaşan sonra da reddeden çocuklar ebevynlerin korkulu rüyası. Peki çocuklar sizce neden böyle davranıyorlar, karınları tok olduğu için mi yoksa biraz dikkat çekmek mi istiyorlar? Sebep bu kadar basit olmayabilir. Araştırmalar genetik faktörlerin belirli tat algılarına etki ettiğini, belirli gıda dokularına veya aromalarına karşı bir kişinin gıda tercihlerini yönetebileceğini söylüyor.
Çocuklar kendi öz bakım becerilerini kazanmaya başladığı zaman ebevynler için de yeni bir dönem başlar. Yavaş yavaş çatal-kaşık kullanır ya da üzerlerindeki giysileri çıkarırlar. Bu dönem itibarıyla ebevynin verdiği yiyecekleri kabul etme ya da istememe durumu da görülmeye başlar.
ABD Virginia’daki Christopher Newport Üniversitesi’nde psikoloji profesörü olan Diane Catanzaro, “Çocukların yemek seçmesinde genlerin bir etkisi var ama bu bir kural değil” diyor. Tadılan yiyeceğin aroması beyne uyarı gönderiyor ve bu tat hafızaya kaydediliyor. Bu aşamada gözlemsel öğrenme ve klasik şartlanma da devreye giriyor. Örneğin her gün belirli oranda aynı yiyecek grubu tüketildiğinde o yiyecek ve benzerlerine karşı verilen tepkiler farklı oluyor. Hindistan’daki çocukların baharatlı yemekleri sevmesinin nedenlerinden biri de bu olsa gerek. Bir diğer örnek de anne babasının yediklerini gözlemleyen çocuğun o yiyeceklere de aşinalık kazandığını ifade ediyor. Ağzınıza hiç brokoli sürmüyorsanız bunu çocuğunuza brokoli yedirme konusunda ne kadar başarılı olabilirsiniz?
Gıda tercihlerinin kişiler yaş aldıkça geliştiğini vurgulayan uzmanlar, çocukların ekşi ve acıdan uzak tutulduğunu daha çok tatlı ve kolay yenebilen yiyeceklere yöneltildiğini söylüyor. Bu yönlendirme de ilerleyen dönemde ebeveynlerin karşısına sorun olarak çıkabiliyor. Anne sütünden katı gıdalara geçildiğinde yiyeceklerin tek tek değil bir bulamaç halinde karıştırılıp çocuklara tattırılması da ileride çocukların tadını bilmediği gıdaları reddetmesine neden olan etkenlerden biri. Eğer çocuğun bakımını aile büyükleri üstlendiyse ve her zaman istediği yiyeceği yemesine izin veriyorlarsa bu durum da ileride yeni tatları kabul etme konusunda sorun yaratıyor. Tabii zorla yedirmek bir çözüm değil. Birkaç defa zorla yedirilen bir yemek, çocuklarda o yemeğe karşı tepki oluşmasına neden oluyor. Yemeğin sunuşu ve yemek yenen ortam da yemek seçme nedenleri arasında gösteriliyor.
İlerleyen dönemlerde yeme bozukluklarıyla karşılaşmamak ve yemek saatlerini çatışma saatleri olmaktan çıkarmak belki biraz zor ama mümkün. İşte bu konuda yapılabileceklere ilişkin uzman önerileri:
- Önce bir düzen oluşturun. Her çocuğun düzeni farklı olabilir, başkalarıyla karşılaştırmayın ama size özel bir düzeniniz olmalı. Öğünlerde yemek istemezse ara öğünleri meyve ya da meyve suyu gibi besleyici gıdaları vermek için kullanabilirsiniz. Tabii aşırıya kaçmadan, ara öğünler de atıştırmalıklarla karnını doyurursa ana öğün saatinde yine yemek istemeyecektir.
- Ona saygı gösterin, strese girmesine izin vermeyin. Her çocuk aynı oranda ve aynı saatte yemeyecektir ısrarcı olmayın ya da tok ise mutlaka yemek yedirmeye çalışmayın. Bu durumda açlık ve tokluk duygusunu anlamasına yardımcı olursunuz.
- Verdiğiniz yemeği yemiyorsa hemen pes etmeyin ve yerine yeni bir yemek sunmayın. Bu ona konfor alanı yaratacaktır. Yemese bile yemek süresince masada kalmasını sağlayın.
- Yeni bir yiyecek verirken çok ısrar etmeyin. Onu bu yeni tadı denemeye teşvik edici özelliklerden bahsedin. Sevdiği bir yemeğin yanında daha küçük bir porsiyonla da olsa yeni yiyecekleri tatmasını sağlayabilirsiniz.
- Fikrini alın. Örneğin alışverişe çıktığınızda vermek istediğiniz yeni yiyecekleri ona gösterin, birlikte alarak onu da alışverişe dahil edin. Eve geldiğinizde birlikte aldığınız yiyecekleri hazırlanması sırasında yanınızda olmasını sağlayın ve bu yeni tadı yine ikiniz birlikte tadın.
- Yemek yediği ortam da yemek kadar önemli. Daha kolay yiyor diye eline tablet, telefon ya da sevdiği bir oyuncağı vermeyin. Dikkatinin dağılmasına neden olur ve çocuk ne yediğinin bilincine varamaz. Yemek yerken sadece yemek yemesini sağlayın.
- Besinleri ödül ve ceza olarak kullanmayı denemeyin, özellikle tatlıyı ödül olarak sunmamalısınız. Eğer yemiyorsa masada saatlerce kalıp yemeğini bitirmesini beklemeyin, herkes yemeğini bitirdiğinde çocuğunuz da bitirdiği kadarıyla masadan kalkmalıdır. Bu konuda tutarlı davranırsanız bir süre sonra farkı siz de göreceksiniz.
- Tabii çocukların hoşuna gidecek yaratıcı sunumlar da işinizi kolaylaştıracaktır, yemek masasını birlikte hazırlamak sonra oturup yine birlikte yemek de çocukların yemeğe olan ilgisini artıracaktır.
