Pandemi günlerinde teknolojiyle her zamankinden daha fazla haşır neşir olduk. Malum eskiden hayal bile edemediğimiz pek çok şeyi artık elimizdeki akıllı aletlerle kolay ve hızla yapabiliyoruz. Peki bundan bir adım sonrası nedir? Fütüristler farklı teoriler geliştire dursun tüm dünyayı etkisi altına alan salgın döneminde sağlık hizmetlerine fiziki ulaşım kısıtlanınca pek çok zorluk yaşandı. Sağlık sektörünün geleceği ve yapay zeka kullanımı gündemin ilk sırasına yerleşti. Konuya ilişkin çalışmaların sonuçları hayli çarpıcı.
Kanser Teşhisi
İngiltere’den Imperial College London Üniversitesi ile ABD’den Google Health bilim insanları önemli bir iş birliği gerçekleştirdi. Geliştirdikleri yapay zeka yaklaşık 29 bin kadının mamografi görüntülerini inceleyebiliyor. Oluşturulan algoritma hastanın sağlık geçmişini bilmemesine rağmen mamogramları inceleyip meme kanseri teşhisi koymada başarılı oldu.
Örnekleri çoğaltabiliyoruz artık; mobil sağlık hizmet sağlayıcısı Babylon Health’in Rwanda adını verdiği yapay zeka tabanlı sohbet robotu, gerçek bir asistan gibi çalışıyor. Şikayetlerinizi dinliyor, hastanın yaşı, cinsiyeti, yaşadığı bölge vb. bilgilerini kullanarak, veri tabanındaki bilgiyle problemler arasında bağlantı kuruyor. Hasta şikayetinden hareketle ön teşhis koyabilen Rwanda, reçete önerebiliyor. Başarı oranı da yüzde 81. Rwanda’nın yaklaşık 2 milyon kayıtlı kullanıcısı var.
İskoçya’da Heriot-Watt Üniversitesi’nde yaşlılara yardımcı olabilmesi için geliştirilen robotların Covid-19 salgını sonrası pandemi dönemlerinde de kullanılabileceği düşünülüyor. Bu robotlar görsel yapay zekaları sayesinde girdikleri mekandaki kişiler hasta mı, öksürüyor mu algılayabiliyor. Robotların ilk etapta hızlı tanı koyma ve sağlık çalışanlarının hastalarla fiziksel temaslarını sınırlamak üzere kullanılmaları planlanıyor.
Dünyanın önde gelen hizmet firmalarından PricewaterhouseCoopers (PwC) 2019 yılında Avrupa, Ortadoğu ve Afrika’dan 12 ülke 11 binden fazla katılımcı üzerinde gerçekleştirilen araştırmasının “Hangi doktor? Yapay zekâ sağlık sektörünü nasıl şekillendirecek?” sonuçlarını açıkladı:
– Sağlık hizmetlerine kolay ulaşım sağladığı için yapay zeka kullanma isteği artıyor. Yüzde 55 ’“insan” doktorların yerini yapay zekanın alması konusunda istekli.
– Teknolojiye güven kritik; ‘insan ilişkileri’ kilit bileşen olmaya devam ediyor.
- Robotların vereceği sağlık hizmetine hazır olduğunu ifade edenlerin oranı İngiltere yüzde 39, Nijerya yüzde 94, Türkiye yüzde 85.
Yapay zekanın sıklıkla kullanıldığı alanların başında radyoloji geliyor. Her yıl milyarlarca röntgen çekiliyor yapay zeka algoritmaları bu röntgenlerin hızlı yorumlanması ve hastalık teşhisinde başarılı oluyor.
Yapay Zeka ve Psikiyatri
Yapay zeka uygulamalarının psikiyatri alanında kullanımı görece az olsa da coğrafi mesafe, finansal sorunlar veya sigorta prosedürleri nedeniyle, örneğin birçok Amerikalı ihtiyaç duydukları zihinsel sağlık hizmetlerine ulaşamadığı için tercih edebiliyor. Bu alanda uygulamalar son sürat sürüyor. Hatta ilginç bir örnek; Woebot kişinin stres ve endişesini yenmesi için koçluk üzere geliştirilmiş bir robot. Woebot, internet tabanlı Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) parçası. Bu terapi şeklinin klinik araştırmalar dışında nasıl uygulanacağı henüz belli değil. Ancak görünen o ki, App doktorlar yakında…
Avrupa’nın prestijli tıp üniversiteleri arasında yer alan İsveç’teki Karolinska Enstitüsü’nün (2018) araştırmasına göre yapay zeka anksiyete, depresyon ve hatta tedavi edilmesi zor konulardaki semptomları hafifletebiliyor.
Yapay zeka kaçınılmaz hızla hayatımıza entegre oluyor. Şimdilik sonuçları ve yaklaşımları izleyerek şaşkınlık içinde kaldığımız söyleyebiliriz. Çalışmalar, yapay zekayı daha ulaşılır kıldığında farklı sorunlarla da yüzleşeceğimizi biliyoruz. Sağlık sektöründe kullanımın hukuki boyutu, veri ve bilgi güvenliği çözülmeyi bekleyen karanlık alanlar.
