“En çok hangi yemeği yemekten zevk alıyorsunuz?” sorusuna herkesin bir cevabı vardır. Bunun nedenini anlamak çok kolay; birçokları için yemek yemek hayattaki en büyük zevkler arasında gelir.
Yemek zamanlarını keyifli bir deneyim haline getirmenin yanı sıra yemekten zevk almanın sağlık açısından da önemli faydaları var. Yemeğin tadını çıkarmak sindirimi destekler, düzensiz yemenin üstesinden gelmenize yardımcı olabilir ve daha fazlasını yapabilir.
Zevk için yemenin ardındaki psikoloji
Araştırmacılar yıllarca zevk için yemek yemenin ardındaki bilimi incelediler. Elde ettikleri bulgular ilgi çekici. Yemekten alınan zevk de dahil olmak üzere her türlü zevk beyinde dopamin salımına yol açıyor.
Dopamin genellikle ‘iyi hissetme hormonu’ olarak adlandırılır; çünkü beyindeki ödül yollarını harekete geçirerek mutluluk, sakinlik, motivasyon ve odaklanmaya yardımcı olur.
Bazı eski araştırmalar, obezite hastalarının dopamin duyarlılığının bozulmuş olabileceğini ve bunun da onları yiyeceklerden yeterli hazzı almak için aşırı yemeye yönlendirdiğini gösteriyor.
Uzmanlar, “Yediğimiz yiyecekten keyif aldığımızda ve dopamini uyardığımızda, aslında onu daha etkili bir şekilde sindirir ve metabolize ederiz” diyorlar. Keyifli bir yeme deneyimine tepki olarak rahatladığımızda, sinir sistemimiz dinlenme ve sindirim moduna geçer, bu da yediğimiz gıdalardaki besinleri tamamen parçalamamıza ve kullanmamıza olanak tanır.
Zevk için yemek daha sağlıklı beslenmeyi de teşvik edebilir
2020 yılında yapılan büyük bir sistematik incelemede, yemekten keyif alma ve sağlıklı beslenme arasındaki bağlantıyla ilgili 119 çalışma masaya yatırıldı. Çalışmaların yüzde 57’si, yemekten keyif alma ile diyet sonuçları arasında olumlu ilişkiler buldu.
Örneğin, 2015 yılında yapılan bir çalışma, daha fazla yemek yeme zevkini daha yüksek beslenme durumuyla ilişkilendirdi. Diğer çalışmalar, besleyici ve dengeli beslenmeyi teşvik etmek için sağlıklı gıdalardan zevk almanın önemini vurguladı.
Yediğimiz yiyeceklerin duygusal besleyiciliği
Yemek sadece vücudumuz için gerekli bir yakıt olsaydı yemek zamanları oldukça sıkıcı olurdu değil mi? Yemek yemek, bizi sevdiklerimizle bir araya getirmekten kültürel mirasımıza bağlanmaya kadar farklı deneyimler sunuyor.
Kısacası yemek, fiziksel beslenmenin yanı sıra duygusal beslenme anlamına geliyor. İşte yemekten keyif almanın ruhunuzu besleyebileceği yollardan bazıları.
Yemek keyfi sosyal bağlantıyı artırır: Bir şeyler atıştırmadan arkadaş ya da aile toplantısı olur mu?
Yemek keyfi fiziksel ve duygusal rahatlık sağlar: Hastayken içilen sıcak tavuk çorbası, size anneannenizi hatırlatan bir peynirli börek ya da her zaman ruhunuza iyi gelen favori tatlınız… Bu gibi yiyecekler ruhumuzu canlandırır ve bedenimizi rahatlatır.
Yemek keyfi bizi kültürel mirasımıza bağlar: Araştırmalar, aidiyet duygusunun ruh sağlığı açısından hayati önem taşıdığını ortaya koyuyor. Aidiyet duygusunu yaşamak için ailenizden ya da kültürel mirasınızdan daha güzel bir yer olabilir mi? İşte burada yemek keyfi önemli bir rol oynayabilir. Kültürümüzden gelen yiyeceklerden uzak durarak, sadece yiyeceğin ‘kötü’ olduğunu değil, aynı zamanda yiyecekle ilişkilendirilen temel kimliğin de ‘kötü’ olduğunu söylemiş oluruz. Bu yiyecekleri kucaklamak, nihayetinde ruh sağlığınızı yükselten bir özgürlük ve aidiyet duygusu yaratabilir.
Zevk için yeme ve duygusal yeme
Duygusal yemenin ideal olmadığını muhtemelen duymuşsunuzdur. Stres, öfke veya üzüntü gibi zor duygularla başa çıkmak için yiyeceklere yönelmek genellikle zararlı bir tüketimle sonuçlanır. Neyse ki duygusal yeme ve zevk için yeme hem amaçları hem de sonuçları açısından farklılık gösterir.
Duygusal yeme, insanların yiyecekleri olumlu ya da olumsuz duygularla başa çıkmanın bir yolu olarak kullanmasıdır. Zevk için yemek ise, yazın külahta dondurma yemeye gitmek ya da elma bahçesinde ağaçtan koparılan bir elmayı yemek gibi, özellikle tadını, dokusunu ve deneyimini yaşamak için bir yiyeceği seçmektir.
Bu iki davranış arasındaki bir diğer önemli ayrım da yemeğinize karşı hissettiğiniz bağdır.
Zevk için yemek yerken, genellikle yiyecekle aranızda gerçek bir bağ ve ondan aldığınız keyif vardır. Elbette duygusal yeme ile keyif için yeme arasında kesin bir çizgi yoktur ve bazen bu ikisi çakışabilir.
Hangisini uyguladığınızı anlamanın bir yolu: Sonrasında nasıl hissediyorsunuz?
Yemeğinizin tadını çıkarmaya özen göstermek sizi suçluluk veya utanç duygularıyla baş başa bırakmayacaktır. Hayatta çok az şey günlük yemek keyfine denktir. Tükettiğimiz yiyecekler bedenimizi besler, ruhumuzu rahatlatır ve damak tadımıza hitap eder. Bir yemek veya atıştırmalık hazırladığınızda, onu daha keyifli hale getirmek için yapabileceğiniz bir şey olup olmadığına bakın. Bazen salataya biraz keçi peyniri koymak veya bir kase yulaf ezmesine taze meyve eklemek, yemek deneyimini farklı bir noktaya taşıyabilir!
Son olarak, yemek zamanı sona erdiğinde kendinize şunu sorun: Yemeğiniz ne kadar keyif verdi? Tabağınızdaki öğelerle duygusal olarak bağlantı kurmanın sonucunda hangi olumlu duygular ortaya çıktı? Topladığınız notlar, gelecekteki yemek seçimlerinizin daha da lezzetli olmasına yardımcı olabilir.
